Bu sabah keyfim tekrar yerine geldi.Pembiş kızların klasik sabah teftişinde iki yeni bebişin daha aramıza katıldığını sevinçle farkettim!Şu an beş çocuklu doğurgan fidem bir altıncıya karar vermiş!Bu devirde iyi cesaret!!Tabi çok sevindim bıcırı görünce ama biraz da içim buruldu.Neden diğerlerinde hep,erken güz,çiçekler durmadan dökülüyor diye...Koltuk alarak yavaş yavaş en geç gelişen fideme vardım.Boyu diğerlerinin yarısı ve öyle ufak ki koltuk bile almaya çekiniyorum.Tam yaprak,böcek kontrolü yaparken minicik çiçeklerinin arasından yeşil bir aydedenin bana keyifle gülümsediğini gördüğümde hafif bir şok dahi geçirdim!Maymun nasıl da o bidik boyu ile diğer sekiz arasında ilk meyve vermenin gururunu yaşıyordu.Sanırım dünkü serzenişimi ciddiye alanlar oldu aralarında.Stres faktörünün ne kadar önemli olduğunun bilincindeyim.Mümkün olduğunca da pozitif güzel gözlerle bakıyorum herbirine.Geçen sene yetiştiricinin çiçek dökme durumunda kendisi strese girip,fideleri de olumsuz etkilediğini tartışmıştık PDA'da.Buna çok dikkat etmek gerekiyor.FSD'de Toprağa Saygılı Tarım konusunu araştırırken harika bir yaklaşımla karşılaştım.Bunu sizinle paylaşmak isterim.
Amaç toprağı sağlıklı tutmak.Sağlıklı toprak zaten hastalık ta üretmiyor.Boşuna mı bu kadar çok üyemiz her sene en temiz toprağın ve gübrenin peşinde koşturuyor.Bu pembe sevdası başka bir sevda.Çekmeyen bilmez değil mi dostlar?
Alt tarafı toplasan 10 tane çiçek var yaseminin üzerinde ama sanki heryer yasemin.Koku halisünasyonu gördüğümü sanmama ramak kaldı :)
Bizim Ferhunde tam bir atom karınca.Herşeyi en dibine kadar sorgular.Bu plastiklerle ilgili yazısını paylaşmazsam içim rahat etmeyecek.Belki hala konudan habersiz olanlarımız vardır.Özellikle biberon seçiminde çok ama çok dikkat lütfen!Ne diyeyim Fer'cim yine ellerine sağlık,iyi ki varsın dostum.
Sevgiyle kalın.
Yeşim Güriş
Mark Ritchie, Amerikan ciftcisinin Paul Revere'i olarak taninir. 1980lerin ortalarindan gunumuze kadar kuvvetli NGO destegi de alarak Amerikan ciftcisinin globalizasyona ve sirketlesmeye karsi direnisini orgutlemis olan Institute for Agriculture and Trade Policy nin kurucusudur.Basarili bir direnisin sokaklarda varlik gostermek kadar, hatta daha da fazla nasil masa basinda yapildiginin muhtesem bir ornegidir.
Asagidaki yazi bu organizasyonun sayfasi olan iatp.org dan alinti ve ceviridir.
Isinize yaramasi dilegi ile...
Fer
EBEVEYNLER VE COCUKLAR ICIN PLASTIGIN GIDADA DAHA SAGLIKLI KULLANIMI
Plastic gida ve iceceklerin paketlenmesinde ve saklanmasinda kacinilamayacak yayginlikta kullanilmakta. Tek kullanimlik ve tekrar kullanimlik kutular, plastik ambalaj ortuleri, catal bicak takimlari, su siseleri ve biberonlar. Plastik kullanisli, hafif, kirilmaz ve nisbeten daha ucuzdur. Ancak boylesi yaygin kullaniminda hem cevre hem de saglik riskleri olusmaktadir.
Cevre Sorunlari: Bir cok plastik urun petrol turevidircogunlukla ithal ve yenilenemeyen kaynaklardan elde edilmektedir. Plastik ambalajlama da luzumsuz atikda surekli artis yaratmaktadir. Plastik urunler hafif olmasina karsin hacimli olduklari icin atiklarini biriktirmek icin buyuk arazi kullanimi gerekmektedir.
Saglik Sorunlari: Yiyecek saklama ve pisirme sureclerinde kullanilan plastikler saglik riski tasiyabilimektedir. Ozellikle yiyecek ve iceceklere bazi plastik cesitlerinin hormon engelleyici kimyasal sizdirmasi sorununa dikkat edilmelidir. PLastik imalati ve atik yakimi hava ve su kirliligine ayrica bu islemlerde calisan iscilerin dogrudan toksik kimyasallara maruz kalmalarına da neden olmaktadir.
******************Plastik kimyasallari ile etkilesimi azaltmak icin daha az kirlilige neden olan urunler kullanin******************
Plastik etiket anlamları:Tum plastik urunler etiketli degildir. Ayrica etiketi olan tum plastik urunlerin de geri donustulur oldugu soylenemez. Genel olarak no 1 ve 2 geri donusturulebilir.
No 1 PETE : Ployethylene terephthalate ethylene, alkolsuz icecekler, meyva sulari, su ve deterjan sisesi olarak kullanilmaktadir.
No 2 HDPE : High density polyethylene, seffaf olmayan sut / ayran / kefir siseleri, su, agartici, deterjan ve sampuan siseleri.
No 3 PVC ya da V : Polyvinyl chloride, kling ya da seffaf strec denilen yiyecek ortusu, sikmali siseler, likit yag siseleri, deterjan ve camsil siseleri.
No 4 LDPE : Low density polyethylene, market posetleri, plastik ortulerin cogu ve bazi siseler.
No 5 PP : Polypropylene, yemek saklama kaplari, surup ve yogurt kaplari, plastik bardaklar ve sertlestirilmis plastik kutular- biberonlar da dahil olmak uzere.
No 6 PS : Polystyrene, styrofoam yemek tepsi ve tabaklari, yumurta kartonlari, tek kullanimlik kase ve fincanlar, hazir yemek kutulari ve mat plastik catal bicak takimlari.
No 7 Other : Gene olarak polycarbonatelar, plastik bebek biberonlari, 19 lt lik su siseleri, sporcu suyu siseleri, konserve kutularina yapilan plastik astarlama, seffaf plastik bardaklar ve bazi seffaf plastik catal - bicaklar. Bio temelli yeni plastiklerin bazilari da bu bolumde yer almaktadir.
******************PVC: Zehirli plastik Polyvinyl chloride, ya da bilinen diger isimleri ile PVC ya da vinil hem insan sagligi hem de cevre riskleri icerir. Ayrca PVC geri kazanimi en zor plastiktir.* Vinyl chloride iscileri surekli artan karaciger kanseri riski ile karsi karsiyadir.* Vinyl chloride uretimi yogun hava ve su kirliligine neden olur.* PVC uretimi katki ve stabilizor maddeler gerektirir. Ornegin dayaniklilik arttirmak icin genelde kursun, esneklik artimi icin ise plastiklestiriciler kullanilir. Bu zehirli katkilar ise ilave kirlilige sebep olur.* PVC uretiminde ortaya cikan ve havaya karisan; pvc yakimi sirasinda havaya karisan; atik pvclerin kirsalda yayiliminin otlayan hayvanlarlarca ozumsenmesi ve et/sut tuketimi ile insana gecen dioxin ise bilinen bir kanserojendir.Dioxine dusuk dozda maruz kalan bunyelerde dogurganlik azalmasi, cocuklarda ogrenme ve davranis bozukluklari, bagisiklik sistemi baskilanmasi vucuttaki hormon dolasiminin aksamasi gozlenmektedir.
PLASTIGIN GIDA SEKTORUNDE KULLANIMINA DAIR SAGLIK KAYGILARIPlastigin imalatinda sayisiz petrol temelli kimyasal kullanilir. Bazilari yiyecek / iceceklere gecisebilir ve muhtemelen insan sagligini etkiler. Plastigin eski olmasi, uzerinde cizik olmasi veya isitilmasi ozellikle kati ya da sivi yag iceren gidalar tasiyorsa geciskenligi arttirabilir. Zehirli kimyasallarin sizmasina izin veren plastikler polycarbonatelar, PVC ve styrene dir. Bu diger plastik turlerinin tamamen emniyetli oldugunu gostermez. Sadece bu plastik turleri uzerinde daha fazla arastirma mevcuttur.
No 7 - Estrogeni taklit edebilen bir kimyasal olan Bisphenol A (BPA) polycarbonate plastiklerden sizma yapar. BPA e maruz kalmis insan sayisi cok yuksektir. Bir hastalik kontrol merkezinin calismasina gore deneklerinin %95 inin idrarinda BPA e rastlanmistir. Bilimadamlari hamilelerin kanlarinda, anne karnindaki cocuklarin kordonunda ve plazentasinda BPA tesbit etmislerdir. Ayni deneylerin hayvanlar uzerinde yapilanlarinda da BPA benzer olcude tesbit edilmistir.
Belirli kanserleri tetikleyen hormonlar - Bisphenol A nin prostat kanseri hucrelerini hareketlendirdigi gozlemlenmistir. Ayrica hem farelerde hem de insanlardaki erken donem kanser hucrelerine benzer sekilde farelerde gogus dokusu hucrelerinde degisiklik yaptigi da kayıtlara gecmistir. Bir calisma yumurtalik fonksiyonlarindaki aksama ile idrardaki yuksek BPA arasinda iliski bulmustur.
Erken yaslarda BPA ya maruz kalmanin genetik degisikliklere sebep oldugu kanitlanmistir. Fareler uzerinde yapilan deneylerde erken yaslarda duzuk seviyelerde BPA maruz kalmanin kromozom hatalarina ve ilerleyen zamanda dusuklere ve hatali dogumlara sebep oldugu belirlenmistir. Insan arastirmalarinda bir deneyde digerlerine gore daha fazla dusuk yapan kadinlarin idrarinda yapmayanlara gore 3 misli daha fazla BPA saptanmistir.
Yayinlanan 115 hayvan arastirmasindan %81 i dusuk dozda BPA e maruz kalmanin dahi cok bariz sonuclari oldugunu tesbit etmistir. Plastik endustrisince kaynagi saglanan 11 arastirmada etkileri gosteren sonuc cikmazken devlet kaynakli %90in uzerindeki diger calismalarda bariz etkilesim tesbit edilmistir. Yan etkiler sunlari icermektedir:* Erken ergenlik, disilerde sut bezlerinin gelisiminin tetiklenmesi* Cinsiyete ozgu hareketlerde degisiklikler* Hormonal degisiklikler - testosteronda azalma* Prostatda buyume* Sperm sayisinda azalma* Bagisiklik sisteminde direnc dususu* Hiperaktivite, saldirganlik ve ogrenme bozukluklarinda artis ve diger hareketlerde degisiklik.
No 3 - DEHA (di(2-ethylhexyl)adipate) gunluk yasamda karsilasilan bir cok yumusak plastiklestiriciden biridir. PVC kling/streç seffaf gida ortusunde olan DEHA sicak ve yagli yemegin uzerine ortuldugunde sizinti yapar. DEHA etkileri dalak, bobrek karaciger kemik gelisimi ve kilo alimiyla ilgilidir. Ayrica karaciger kanserinde de etkili oldugu tesbit edilmistir.
****************Fetusler ve erken yastaki cocuklar daha buyuk risk altindalar****************Cocuklarin bagisiklik sistemlerinin tam gelismemis olmasi, hizli gelismeleri ve surekli degisen yeme aliskanliklari onlari zehirlenmelere cok daha acik hale getirmektedir. Uzun sureli dusuk dozlu etkilesimler ya da kritik zamanlarda olabilecek bir kac kez ama yuksek dozlu etkilesimler cocuk sagliginda onune gecilemez sorunlar olusturabilir.
No 6 - Styrene polystyrene plastiklerden sizinti yapar. Uzun vadeli styrene etkisine maruz kalmis calisanlarin beyin ve sinir sistemlerinin zarara ugradigi gorulmustur. Bunun disinda hayvanlar uzerine yapilan calismalarda da kirmizi kan hucrelerinin, karaciger ve bobreklerin ayrica midenin de negatif olarak etkilendigi tesbit edilmistir. Yiyecek /icecek kutu ve saklama kaplarinin disinda cocuklar styrene sigara dumanindan, egsoz dumanindan, kullanilmis yalitim malzemelerinin zaman icindeki buharlasmasindan ve icme suyundan da maruz kalabilirler.
****************Yemekle temas eden plastigin daha emniyetli ve sürdürülebilir kullanima dair ipuclari****************1. Mikrodalga firinlarda plastik kullanimindan kacininKimyasallar plastikten isinma esnasinda ayrildiklari icin mikrodalgada yiyecek ve icecekleri plastik kap icerisinde isitmayin. Bunun yerine metalik boya icermeyen cam ya da seramik kullanabilirsiniz. Mutlaka kullanmaniz gerekiyorsa "mikrodalgada kullanilabilir" ibaresi tasiyan plastikleri kullanin. Ancak bu ibare yiyecege kimyasal sizinti olmayacagini garanti etmemektedir, bunu unutmamak gerek. Plastik kutuda yagli yiyecekleri isitmamaya ozellikle dikkat edin. Kimyasal sizinti en yuksek oranda yagli ortamda gerceklesmektedir.2. Kling ortu (seffaf strec)yu mikrodalgada kullanmaktan ozellikle kacininBunun yerine yagli kagit ya da kagit havlu kullanin. Plastik ortucu kullanmak zorundaysaniz gidaya degmesine engel olun. Kling e sarili disardan alinmis yiyecekleri mikrodalgada isitmadan once klingi cikartip icinde pvc olmayan bir ortuyle ortun ya da daha iyisi bir baska kaba gecirin.3. Mumkun olan her sefer alternatif paketleme / kutulama secenekleri olusturun / kullaninYerel gida kooperatifinizde (insallah) cok kullanimlik kaplar tercih edin. Restaurantlardan yemek alirken kendi tasima kaplarinizi kullanin. Manav alisverininizi cok kullanimlik kendi torbanizla yapin.Yiyeceklerinizde sadece 4, 5, 1 ve 2 numarali etiketli plastikleri kullanin. Digerlerini KULLANMAYIN. Yeni Bio temelli plastikler de 7 numara ile etiketlenmektedir. Bunlari ayrimsiyabilirseniz kullanabilirsiniz.4. Bulundugunuz yerdeki su kaynaklarinin kalitesinden suphede degilseniz ya da o an yolculuk yapmiyorsaniz plastik siseli icme suyu kullanmayin. Musluk suyuna dair kanun ve yonetmelikler cok daha baglayicidir ve denetleme sistemi daha kuvvetlidir. Ayrica sise suyundan ucuzdur. Muslugunuza su filtresi takarak icme suyu elde etme yontemini deneyin. Plastik su sislerinin kullanimindan vaz gecmek plastikten sizan kimyasala maruz kalmamizi buyuk olcude azalticagi gibi yaygin plastik atik birikiminde de hafifleme yaratacaktir. Plastik sise kullanmaniz cok gerekli ise yeni dogada cozulen bio temelli gida plastigi uretimi olan sislerden kullanabilirsiniz.5. Plastik sise kullanmaniz gerektigi kosullarda dikkatli olun. Polycarbonate su siselerinden kullaniyorsaniz, eski ve cizilmis siseleri kullanmayin, sizintiyi mumkun oldugunca onlemek adina sisenizin icine sicak ya da ilik icicek koymayin. Numara 1 ve 2 etiketli su siseleri tek kullanimliktir. Tum plastik cesitlerinde bakteriyel olusumu engellemek icin gunluk yikama onerilir. Ancak plastigin yuzeyini bozacak ve kimyasal sizintiyi arttiracak sert deterjanlar kullanmaktan kacinin.
****************Yesil Kimya - Biyo temelli plastiklerBiyo temelli plastigin ortaya cikisi petrol temelli hali hazirda uretilen plastigin kullanimi ve yok edilisi hakkindaki bir cok kayginin giderilmesi icin bir potansiyel yaratmis durumda. Biyo-plastik her ne kadar tum urun ozelliklerini karsilamiyorsa da simdiden gida endustrisinde kullanilmaya basladi. Ornegin polylaktik asit ureticisi (PLA) Natureworks'un urettigi bu biyo plastigin temeli misir (bilin bakalim hangi misir). Natureworks misir temelli plastikten saklama kaplarindan catal bicaga kadar bir cok plastik urun imal ediyor. Earthshell ise patates, misir, pirinc ve tapyokandan gida paketlemesinde, tabak, canak ve eve servis yapilan yiyecek tasimasinda kullanilan lamine kopuk imal ediyor. Bu urunler biolojik cozulebilirlik ozelligi tasiyorlar ve belediye gubre tesislerinde degerlendiriliyor.****************
BiberonlarPolycarbonate plastik biberonlarin ve bebek bardaklarinin yerine alternatif kullanin. BPA sizintisinin nelere yol actigini ogrendikten sonra bir cok bebek biberon ve yudumlu su kaplarinin polycarbonatedan yapildigini ogrenmek sizleri sasirtabilir. Elbette bunlarin alternatifleri mevcut. Camdan, polyethylene ve polypropyleneden ve sut rengi polycarbonate icermeyen yumusak plastikten yapilmis biberon ve su bardaklari var.Genelde biberonlarda plastik numarasi etiketi yoktur. Hangi tur plastigin kullanildigini ogrenmek icin uretici ile temasa gecebilirsiniz (?)Polycarbonate biberonlari BPA sizintisini minimize edicek sekilde kullanin. Eger muhakkak polycarbonate biberon kullanmak zorunda iseniz, bebeginiz baska biberon kabul etmiyorsa o zaman su noktalara dikkat edin:* Eski ve cizilmis polycarbonate biberonlari ve yudumlu su bardaklarini atin. Yuzeyi zedelenmis ve matlasmis plastik sizinti yapmaya daha yatkindir. Ayrica cizikler bakteriler icin ortam olusturular.* Bebeginizin yiyecegini biberonun disinda isitin ve yeterli sogukluga eristikten sonra biberona koyup bebeginize verin.
Biberonlar ve bebek bardaklari hakkindaKullanilmasi tavsiye edilmeyen markalar:Biberonlar: Avent, Dr. Brown's, Evenflo(seffaf), First Years, Playtex Vent Aire, Sassy, TupperCareBardaklar: Gerber Suzy's Zoo & Sippy Snacker; Gerber Soft StarterDaha emin alternatifler:Polycarbonate olmayan ornekler,Biberonlar: Evenflo cam ya da pastel polyethylene plastic, Gerber polyproplene opaque plastic, Medela annesutu polyproplene saklama biberonu ve torbalari polyethylene plastik ilave ile kullanilan tek kullanimlik biberonlar (Playtex Nurser, Playtex Drop-Ins)Polypropylene veya polyethyleneden yapilmis bardaklar: Avent Magic Cup; Evenflo cup (ici kaplamali)First Years Take &Toss, Gerber Color Change, Sport Fun Grip, Playtex Sipster, Big Sipster & Quick Straw
Biberon Emzigi genelde kaucuk lateks ya da silikondan yapilir.Silikon emzikler daha acik renkli ve daha guvenlidir. Kaucuk lateks emzikler kanserojen nitrosamines sizintisi yapabilir.
Yeşim Güriş
Mark Ritchie, Amerikan ciftcisinin Paul Revere'i olarak taninir. 1980lerin ortalarindan gunumuze kadar kuvvetli NGO destegi de alarak Amerikan ciftcisinin globalizasyona ve sirketlesmeye karsi direnisini orgutlemis olan Institute for Agriculture and Trade Policy nin kurucusudur.Basarili bir direnisin sokaklarda varlik gostermek kadar, hatta daha da fazla nasil masa basinda yapildiginin muhtesem bir ornegidir.
Asagidaki yazi bu organizasyonun sayfasi olan iatp.org dan alinti ve ceviridir.
Isinize yaramasi dilegi ile...
Fer
EBEVEYNLER VE COCUKLAR ICIN PLASTIGIN GIDADA DAHA SAGLIKLI KULLANIMI
Plastic gida ve iceceklerin paketlenmesinde ve saklanmasinda kacinilamayacak yayginlikta kullanilmakta. Tek kullanimlik ve tekrar kullanimlik kutular, plastik ambalaj ortuleri, catal bicak takimlari, su siseleri ve biberonlar. Plastik kullanisli, hafif, kirilmaz ve nisbeten daha ucuzdur. Ancak boylesi yaygin kullaniminda hem cevre hem de saglik riskleri olusmaktadir.
Cevre Sorunlari: Bir cok plastik urun petrol turevidircogunlukla ithal ve yenilenemeyen kaynaklardan elde edilmektedir. Plastik ambalajlama da luzumsuz atikda surekli artis yaratmaktadir. Plastik urunler hafif olmasina karsin hacimli olduklari icin atiklarini biriktirmek icin buyuk arazi kullanimi gerekmektedir.
Saglik Sorunlari: Yiyecek saklama ve pisirme sureclerinde kullanilan plastikler saglik riski tasiyabilimektedir. Ozellikle yiyecek ve iceceklere bazi plastik cesitlerinin hormon engelleyici kimyasal sizdirmasi sorununa dikkat edilmelidir. PLastik imalati ve atik yakimi hava ve su kirliligine ayrica bu islemlerde calisan iscilerin dogrudan toksik kimyasallara maruz kalmalarına da neden olmaktadir.
******************Plastik kimyasallari ile etkilesimi azaltmak icin daha az kirlilige neden olan urunler kullanin******************
Plastik etiket anlamları:Tum plastik urunler etiketli degildir. Ayrica etiketi olan tum plastik urunlerin de geri donustulur oldugu soylenemez. Genel olarak no 1 ve 2 geri donusturulebilir.
No 1 PETE : Ployethylene terephthalate ethylene, alkolsuz icecekler, meyva sulari, su ve deterjan sisesi olarak kullanilmaktadir.
No 2 HDPE : High density polyethylene, seffaf olmayan sut / ayran / kefir siseleri, su, agartici, deterjan ve sampuan siseleri.
No 3 PVC ya da V : Polyvinyl chloride, kling ya da seffaf strec denilen yiyecek ortusu, sikmali siseler, likit yag siseleri, deterjan ve camsil siseleri.
No 4 LDPE : Low density polyethylene, market posetleri, plastik ortulerin cogu ve bazi siseler.
No 5 PP : Polypropylene, yemek saklama kaplari, surup ve yogurt kaplari, plastik bardaklar ve sertlestirilmis plastik kutular- biberonlar da dahil olmak uzere.
No 6 PS : Polystyrene, styrofoam yemek tepsi ve tabaklari, yumurta kartonlari, tek kullanimlik kase ve fincanlar, hazir yemek kutulari ve mat plastik catal bicak takimlari.
No 7 Other : Gene olarak polycarbonatelar, plastik bebek biberonlari, 19 lt lik su siseleri, sporcu suyu siseleri, konserve kutularina yapilan plastik astarlama, seffaf plastik bardaklar ve bazi seffaf plastik catal - bicaklar. Bio temelli yeni plastiklerin bazilari da bu bolumde yer almaktadir.
******************PVC: Zehirli plastik Polyvinyl chloride, ya da bilinen diger isimleri ile PVC ya da vinil hem insan sagligi hem de cevre riskleri icerir. Ayrca PVC geri kazanimi en zor plastiktir.* Vinyl chloride iscileri surekli artan karaciger kanseri riski ile karsi karsiyadir.* Vinyl chloride uretimi yogun hava ve su kirliligine neden olur.* PVC uretimi katki ve stabilizor maddeler gerektirir. Ornegin dayaniklilik arttirmak icin genelde kursun, esneklik artimi icin ise plastiklestiriciler kullanilir. Bu zehirli katkilar ise ilave kirlilige sebep olur.* PVC uretiminde ortaya cikan ve havaya karisan; pvc yakimi sirasinda havaya karisan; atik pvclerin kirsalda yayiliminin otlayan hayvanlarlarca ozumsenmesi ve et/sut tuketimi ile insana gecen dioxin ise bilinen bir kanserojendir.Dioxine dusuk dozda maruz kalan bunyelerde dogurganlik azalmasi, cocuklarda ogrenme ve davranis bozukluklari, bagisiklik sistemi baskilanmasi vucuttaki hormon dolasiminin aksamasi gozlenmektedir.
PLASTIGIN GIDA SEKTORUNDE KULLANIMINA DAIR SAGLIK KAYGILARIPlastigin imalatinda sayisiz petrol temelli kimyasal kullanilir. Bazilari yiyecek / iceceklere gecisebilir ve muhtemelen insan sagligini etkiler. Plastigin eski olmasi, uzerinde cizik olmasi veya isitilmasi ozellikle kati ya da sivi yag iceren gidalar tasiyorsa geciskenligi arttirabilir. Zehirli kimyasallarin sizmasina izin veren plastikler polycarbonatelar, PVC ve styrene dir. Bu diger plastik turlerinin tamamen emniyetli oldugunu gostermez. Sadece bu plastik turleri uzerinde daha fazla arastirma mevcuttur.
No 7 - Estrogeni taklit edebilen bir kimyasal olan Bisphenol A (BPA) polycarbonate plastiklerden sizma yapar. BPA e maruz kalmis insan sayisi cok yuksektir. Bir hastalik kontrol merkezinin calismasina gore deneklerinin %95 inin idrarinda BPA e rastlanmistir. Bilimadamlari hamilelerin kanlarinda, anne karnindaki cocuklarin kordonunda ve plazentasinda BPA tesbit etmislerdir. Ayni deneylerin hayvanlar uzerinde yapilanlarinda da BPA benzer olcude tesbit edilmistir.
Belirli kanserleri tetikleyen hormonlar - Bisphenol A nin prostat kanseri hucrelerini hareketlendirdigi gozlemlenmistir. Ayrica hem farelerde hem de insanlardaki erken donem kanser hucrelerine benzer sekilde farelerde gogus dokusu hucrelerinde degisiklik yaptigi da kayıtlara gecmistir. Bir calisma yumurtalik fonksiyonlarindaki aksama ile idrardaki yuksek BPA arasinda iliski bulmustur.
Erken yaslarda BPA ya maruz kalmanin genetik degisikliklere sebep oldugu kanitlanmistir. Fareler uzerinde yapilan deneylerde erken yaslarda duzuk seviyelerde BPA maruz kalmanin kromozom hatalarina ve ilerleyen zamanda dusuklere ve hatali dogumlara sebep oldugu belirlenmistir. Insan arastirmalarinda bir deneyde digerlerine gore daha fazla dusuk yapan kadinlarin idrarinda yapmayanlara gore 3 misli daha fazla BPA saptanmistir.
Yayinlanan 115 hayvan arastirmasindan %81 i dusuk dozda BPA e maruz kalmanin dahi cok bariz sonuclari oldugunu tesbit etmistir. Plastik endustrisince kaynagi saglanan 11 arastirmada etkileri gosteren sonuc cikmazken devlet kaynakli %90in uzerindeki diger calismalarda bariz etkilesim tesbit edilmistir. Yan etkiler sunlari icermektedir:* Erken ergenlik, disilerde sut bezlerinin gelisiminin tetiklenmesi* Cinsiyete ozgu hareketlerde degisiklikler* Hormonal degisiklikler - testosteronda azalma* Prostatda buyume* Sperm sayisinda azalma* Bagisiklik sisteminde direnc dususu* Hiperaktivite, saldirganlik ve ogrenme bozukluklarinda artis ve diger hareketlerde degisiklik.
No 3 - DEHA (di(2-ethylhexyl)adipate) gunluk yasamda karsilasilan bir cok yumusak plastiklestiriciden biridir. PVC kling/streç seffaf gida ortusunde olan DEHA sicak ve yagli yemegin uzerine ortuldugunde sizinti yapar. DEHA etkileri dalak, bobrek karaciger kemik gelisimi ve kilo alimiyla ilgilidir. Ayrica karaciger kanserinde de etkili oldugu tesbit edilmistir.
****************Fetusler ve erken yastaki cocuklar daha buyuk risk altindalar****************Cocuklarin bagisiklik sistemlerinin tam gelismemis olmasi, hizli gelismeleri ve surekli degisen yeme aliskanliklari onlari zehirlenmelere cok daha acik hale getirmektedir. Uzun sureli dusuk dozlu etkilesimler ya da kritik zamanlarda olabilecek bir kac kez ama yuksek dozlu etkilesimler cocuk sagliginda onune gecilemez sorunlar olusturabilir.
No 6 - Styrene polystyrene plastiklerden sizinti yapar. Uzun vadeli styrene etkisine maruz kalmis calisanlarin beyin ve sinir sistemlerinin zarara ugradigi gorulmustur. Bunun disinda hayvanlar uzerine yapilan calismalarda da kirmizi kan hucrelerinin, karaciger ve bobreklerin ayrica midenin de negatif olarak etkilendigi tesbit edilmistir. Yiyecek /icecek kutu ve saklama kaplarinin disinda cocuklar styrene sigara dumanindan, egsoz dumanindan, kullanilmis yalitim malzemelerinin zaman icindeki buharlasmasindan ve icme suyundan da maruz kalabilirler.
****************Yemekle temas eden plastigin daha emniyetli ve sürdürülebilir kullanima dair ipuclari****************1. Mikrodalga firinlarda plastik kullanimindan kacininKimyasallar plastikten isinma esnasinda ayrildiklari icin mikrodalgada yiyecek ve icecekleri plastik kap icerisinde isitmayin. Bunun yerine metalik boya icermeyen cam ya da seramik kullanabilirsiniz. Mutlaka kullanmaniz gerekiyorsa "mikrodalgada kullanilabilir" ibaresi tasiyan plastikleri kullanin. Ancak bu ibare yiyecege kimyasal sizinti olmayacagini garanti etmemektedir, bunu unutmamak gerek. Plastik kutuda yagli yiyecekleri isitmamaya ozellikle dikkat edin. Kimyasal sizinti en yuksek oranda yagli ortamda gerceklesmektedir.2. Kling ortu (seffaf strec)yu mikrodalgada kullanmaktan ozellikle kacininBunun yerine yagli kagit ya da kagit havlu kullanin. Plastik ortucu kullanmak zorundaysaniz gidaya degmesine engel olun. Kling e sarili disardan alinmis yiyecekleri mikrodalgada isitmadan once klingi cikartip icinde pvc olmayan bir ortuyle ortun ya da daha iyisi bir baska kaba gecirin.3. Mumkun olan her sefer alternatif paketleme / kutulama secenekleri olusturun / kullaninYerel gida kooperatifinizde (insallah) cok kullanimlik kaplar tercih edin. Restaurantlardan yemek alirken kendi tasima kaplarinizi kullanin. Manav alisverininizi cok kullanimlik kendi torbanizla yapin.Yiyeceklerinizde sadece 4, 5, 1 ve 2 numarali etiketli plastikleri kullanin. Digerlerini KULLANMAYIN. Yeni Bio temelli plastikler de 7 numara ile etiketlenmektedir. Bunlari ayrimsiyabilirseniz kullanabilirsiniz.4. Bulundugunuz yerdeki su kaynaklarinin kalitesinden suphede degilseniz ya da o an yolculuk yapmiyorsaniz plastik siseli icme suyu kullanmayin. Musluk suyuna dair kanun ve yonetmelikler cok daha baglayicidir ve denetleme sistemi daha kuvvetlidir. Ayrica sise suyundan ucuzdur. Muslugunuza su filtresi takarak icme suyu elde etme yontemini deneyin. Plastik su sislerinin kullanimindan vaz gecmek plastikten sizan kimyasala maruz kalmamizi buyuk olcude azalticagi gibi yaygin plastik atik birikiminde de hafifleme yaratacaktir. Plastik sise kullanmaniz cok gerekli ise yeni dogada cozulen bio temelli gida plastigi uretimi olan sislerden kullanabilirsiniz.5. Plastik sise kullanmaniz gerektigi kosullarda dikkatli olun. Polycarbonate su siselerinden kullaniyorsaniz, eski ve cizilmis siseleri kullanmayin, sizintiyi mumkun oldugunca onlemek adina sisenizin icine sicak ya da ilik icicek koymayin. Numara 1 ve 2 etiketli su siseleri tek kullanimliktir. Tum plastik cesitlerinde bakteriyel olusumu engellemek icin gunluk yikama onerilir. Ancak plastigin yuzeyini bozacak ve kimyasal sizintiyi arttiracak sert deterjanlar kullanmaktan kacinin.
****************Yesil Kimya - Biyo temelli plastiklerBiyo temelli plastigin ortaya cikisi petrol temelli hali hazirda uretilen plastigin kullanimi ve yok edilisi hakkindaki bir cok kayginin giderilmesi icin bir potansiyel yaratmis durumda. Biyo-plastik her ne kadar tum urun ozelliklerini karsilamiyorsa da simdiden gida endustrisinde kullanilmaya basladi. Ornegin polylaktik asit ureticisi (PLA) Natureworks'un urettigi bu biyo plastigin temeli misir (bilin bakalim hangi misir). Natureworks misir temelli plastikten saklama kaplarindan catal bicaga kadar bir cok plastik urun imal ediyor. Earthshell ise patates, misir, pirinc ve tapyokandan gida paketlemesinde, tabak, canak ve eve servis yapilan yiyecek tasimasinda kullanilan lamine kopuk imal ediyor. Bu urunler biolojik cozulebilirlik ozelligi tasiyorlar ve belediye gubre tesislerinde degerlendiriliyor.****************
BiberonlarPolycarbonate plastik biberonlarin ve bebek bardaklarinin yerine alternatif kullanin. BPA sizintisinin nelere yol actigini ogrendikten sonra bir cok bebek biberon ve yudumlu su kaplarinin polycarbonatedan yapildigini ogrenmek sizleri sasirtabilir. Elbette bunlarin alternatifleri mevcut. Camdan, polyethylene ve polypropyleneden ve sut rengi polycarbonate icermeyen yumusak plastikten yapilmis biberon ve su bardaklari var.Genelde biberonlarda plastik numarasi etiketi yoktur. Hangi tur plastigin kullanildigini ogrenmek icin uretici ile temasa gecebilirsiniz (?)Polycarbonate biberonlari BPA sizintisini minimize edicek sekilde kullanin. Eger muhakkak polycarbonate biberon kullanmak zorunda iseniz, bebeginiz baska biberon kabul etmiyorsa o zaman su noktalara dikkat edin:* Eski ve cizilmis polycarbonate biberonlari ve yudumlu su bardaklarini atin. Yuzeyi zedelenmis ve matlasmis plastik sizinti yapmaya daha yatkindir. Ayrica cizikler bakteriler icin ortam olusturular.* Bebeginizin yiyecegini biberonun disinda isitin ve yeterli sogukluga eristikten sonra biberona koyup bebeginize verin.
Biberonlar ve bebek bardaklari hakkindaKullanilmasi tavsiye edilmeyen markalar:Biberonlar: Avent, Dr. Brown's, Evenflo(seffaf), First Years, Playtex Vent Aire, Sassy, TupperCareBardaklar: Gerber Suzy's Zoo & Sippy Snacker; Gerber Soft StarterDaha emin alternatifler:Polycarbonate olmayan ornekler,Biberonlar: Evenflo cam ya da pastel polyethylene plastic, Gerber polyproplene opaque plastic, Medela annesutu polyproplene saklama biberonu ve torbalari polyethylene plastik ilave ile kullanilan tek kullanimlik biberonlar (Playtex Nurser, Playtex Drop-Ins)Polypropylene veya polyethyleneden yapilmis bardaklar: Avent Magic Cup; Evenflo cup (ici kaplamali)First Years Take &Toss, Gerber Color Change, Sport Fun Grip, Playtex Sipster, Big Sipster & Quick Straw
Biberon Emzigi genelde kaucuk lateks ya da silikondan yapilir.Silikon emzikler daha acik renkli ve daha guvenlidir. Kaucuk lateks emzikler kanserojen nitrosamines sizintisi yapabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder